Bor ve Ötesi Raporu

Ankara Ticaret Odasi (ATO) tarafindan hazirlanan "Bor ve Ötesi Raporu"na göre dünya bor rezervlerinin yüzde 72'si Türkiye'de bulunuyor. Türkiye, bu oranla bor rezervi açisindan dünyada lider konumda yer aliyor.

Türkiye; yüksek tenörü, rezerv büyüklüğü, işletme kolayliklari ile gerek kalite ve çeşitlilik, gerekse üretim maliyetlerindeki rekabet üstünlükleri açisindan avantajli konumda bulunuyor.

Türkiye, şu andaki tüketim dikkate alindiğinda, tek başina dünya bor madeni ihtiyacini 500 yil karşilayabilecek rezervlere sahip.

1.2 milyar dolarlik dünya bor piyasasinda, rezervlerin yüzde 72'sine sahip olmasina karşin Türkiye sadece 400 milyon dolar pay alabiliyor. Türkiye'nin, pazardaki zayifliğinin nedeni bor işleyecek tesislerinin yetersiz oluşu ve dünyada borlu ürünlerin henüz yeterli pazara sahip olmayişi. Türkiye'nin bor madenini rafine olarak ihraç etmek için gerekli yatirimlari yapmasi halinde, ihracati 600 milyon dolara çikarmasi mümkün görünüyor.

Bor'un gelecekte petrolün yerini almasina kesin gözüyle bakiliyor. Türkiye'nin bu büyük pastadan pay alabilmesi bora yapacaği yatirimlara bağli.

REZERVDE BiRiNCiYiZ

Rapora göre, dünyadaki önemli bor yataklari Türkiye, Rusya ve ABD'de bulunuyor. Toplam 1 milyar 176 milyon ton olan dünya bor madeni rezervinin 851 milyon tonu Türkiye'de. Bu rezervin 227 milyon tonunu görünür ekonomik rezervler; 624 milyon tonunu muhtemel rezervler oluşturuyor. Toplam rezervin yüzde 72'si Türkiye'de...

Rusya'da ise toplam rezervin 100 milyon tona yaklaştiği belirtiliyor. Rusya'nin rezervdeki toplam payi yüzde 8.50 oraninda. 80 milyon ton rezervin olduğu ABD'de, dünya toplam rezervinin yüzde 6.80'i bulunuyor.

DÜNYA BOR REZERVi

250 MiLYON DOLARLIK YENi PAZAR

Dünya bor piyasasinin 1.2 milyar dolar düzeyinde olduğu belirtilen raporda, Türkiye pazarin yüzde 38'lik kismini elinde bulundurduğuna dikkat çekiliyor. Bor pazarindan 400 milyon dolar pay alan Türkiye'nin hedefi pazarin yüzde 50'sini ele geçirmek.

Türkiye bor madeninde hammadde yerine geliştirdiği işlenmiş ürünleri satarak pazarini büyütmeye çalişiyor. Örneğin son olarak geliştirilen "kalsine tinkal" adli bor türevi ile çok sayida sektörde kullanilan  "soda külüne" ikame bir ürün yaratmiş oldu. Bu ürünün önümüzdeki dönemde 250 milyon dolarlik yeni bir pazar oluşturmasi ve Türkiye'nin mevcut bor gelirine ek bir gelir yaratmasi bekleniyor.  

Türkiye, en kiymetli rafine borun tonunu ortalama 300 bin dolardan satiyor. Oysa bor teknolojisi sayesinde, bor kimyasalina dönüştürülen borun tonu 30 milyon dolara kadar çikabiliyor.

Avrupa ülkeleri çeşitli ülkelerden ithal ettiği 200 milyon euroluk rafine boru, sahip olduğu bor teknolojisi sayesinde yeni ürüne dönüştürerek, 89 milyar euroya dünya piyasalarina sunuyor. Avrupa söz konusu teknolojik işlem sayesinde aldiğini 450 katina satmiş oluyor.

TARIMSAL GELiRDE 2.4 MiLYAR DOLARLIK EK GELiR 

Yapilan deneyler borun, gübrenin bileşimindeki fosfat, azot, magnezyum gibi maddelerin toprakta çözünürlüğünü kolaylaştirdiğini gösteriyor. Raporda, borlu gübre kullaniminin ürün verimini yüzde 18 ila yüzde 35 oraninda arttirdiği belirtiliyor. Dünyada tarimda  yoğun olan bor kullaniminda Türkiye'nin oldukça geri  kaldiği belirtiliyor.

Erzurum'da  Atatürk Üniversitesi'yle yürütülen çalişmalarda, hayvanlarin temel besin maddesi olan yonca bitkisi veriminin, borlu gübre sayesinde yüzde 30 arttiği belirlendi. Yine Konya'da borlu gübrenin buğday verimini yüzde 35 oraninda arttirdiği gözlendi.

Türkiye'de tarim alani olarak kullanilan topraklarin yüzde 20'sinde bor eksikliği olduğu belirtiliyor. Bor eksikliği olan topraklara verilecek borlu gübrenin verimi yüzde 20 arttirdiği düşünüldüğünde, Türkiye'nin 60 milyar dolar olan tarimsal gelirine 2.4 milyar dolarlik ek gelir sağlanacak.

TAVUK ETi ÜRETiMiNDE 9 BiN TONLUK ARTIŞ

Bor tavukçuluk sektöründe de kullaniliyor. Yapilan çalişmalar borlu yemin tavuklarin et ve yumurta kalitesinde olumlu etkisi olduğunu gösteriyor. Bor katkili yemle beslenen tavuklarin ağirliklarinda 17 grama kadar artiş  yaşandiği belirlendi.

Türkiye'de yilda 500-550 milyon adet et tavuğunun kesilip piyasaya sürüldüğü tahmin ediliyor. Kesilen tavuklardan elde edilen et miktarinin 900 bin ton civarinda olduğu dikkate alindiğinda, borlu yemle beslenen tavuklarin etinde ortaya çikacak 17 gramlik artiş tavuk eti üretimimizi 9 bin ton arttiracak.  

Borlu yem ayrica, tavuk yumurtalarinin kabuklarini kalinlaştirarak yumurtadaki fireyi azaltiyor, yumurtanin bayatlamasini geciktiriyor, kolestrol oranini düşürüyor.

KANSER TEDAViSiNDE ETKiLi

Tipta, özellikle kemik erimesi, sindirim hastaliklari ve kanser tedavisinde kullanilan bor türevli yöntemler adeta mucize yaratiyor. Bor katkili vitaminler, prostat kanserinden kemiklerin güçlenmesi, zihin algilamasinin gelişmesine kadar insan üzerinde pek çok olumlu etki sağliyor.

Kanser tedavisinde, kemoterapi yerine geliştirilen yeni borlu tedavi yöntemi, sadece kanserli hücreyi yok ediyor ve kemoterapidekinin aksine 'iki seansta' sonuç aliniyor.

İŞLENMİŞ BOR GELiRi KATLIYOR

Raporda, işlenmeden satilmasi halinde 2.4 milyon dolar eden 16 bin ton bor ile üretilecek 400 bin tonluk borlu çimentonun piyasa değerinin 24 milyon dolari bulacaği ifade ediliyor.

Benzer şekilde, 6 milyon dolar değerindeki 8 bin 400 ton borik asit kullanilarak üretilecek 100 milyon metrekare seramiğin değeri 400 milyon dolara yükseliyor.

2.2 milyon dolarlik borikasit ile üretilecek, yanmaya ve haşereye karşi dayanikli borlu izolasyon malzemesinden sağlanacak gelir 24 milyon dolari buluyor.

500 bin dolarlik borla üretilecek 5 bin tonluk yanmaz boyanin sağlayacaği gelir ise 24 milyon dolara ulaşiyor.

250'Yi AşKIN ALANDA KULLANILIYOR

Raporda 250'yi aşkin alanda kullanildiği ifade edilen bor madeninin sektörlerde kullanimi ve günlük hayata getirdiği faydalar şöyle siralaniyor:

Ahşap Sektöründe Kullanimi: Borun ahşapta özellikle haşerelere karşi etkin koruma sağladiği kaydedilen raporda, bor kullaniminin kerestenin ömrünü 5-10 yil uzattiği belirtiliyor. Borun, ahşabin alev almasini geciktirici etkisi de deneyler sonucu kanitlanmiş.

Askeri Amaçli Kullanimi: Jet ve roket motorlarinin iç kisimlarinda, askeri zirhli teçhizatta zirh ve roket yakiti olarak bor bileşikleri kullaniliyor. Yine piyade tüfeği, tabanca, top, tank üretiminde, zirhli personel taşiyicilarin zirhlarini güçlendirici seramik plaklarda da bor kullaniliyor. 

Alev Geciktirici Olarak Kullanimi: Bor içerikli alev geciktiriciler diğer alev geciktirici malzemelere oranla çok daha ucuz ve kaliteli. Alev geciktirici olarak, yanmaz kumaş, yanmaz kağit projeleri henüz hayata geçirilmemiş durumda ancak çalişmalari devam ediyor.

Borlu Çimento: Çimento üretiminde, bor kullanimi betonun dayanikliliğini arttiriyor. Borlu çimento, özellikle "beton yol" ve "baraj" inşaatinda tercih ediliyor. Sağladiği mukavemet nedeniyle depreme dayanikli binalarin inşaatinda kullanilmasi da hedefleniyor. Asfalt yollar 2.5- 3 senede bir bozularak yenileme gerektirirken, borlu çimento kullanilarak yapilacak yollarin 40 yil yenileme gerektirmeksizin dayanabileceği belirtiliyor.

Deterjan Sanayi: Farkli formüllerle deterjan sanayinde kullanilan bor, ev temizlik malzemelerinde, bulaşik ve çamaşir deterjanlarinda da kullaniliyor. Borun, ağartici ve bakterilere karşi koruyucu özelliği bulunuyor.

ilaç Sanayii'nde Kullanimi: Bor, ilaç sanayinde de birçok alanda kullaniliyor. Özellikle göz damlalari, lens solüsyonlari ve mantar oluşumunu önleyici kremlerde bor, önemli bir kimyasal olarak karşimiza çikiyor.

Kozmetik: Bor kullanildiği kozmetik ürünlerine de yumuşaklik, yapişkanlik ve dayaniklilik gibi ekstra özellikler kazandiriyor. Günlük yaşamda kadinlarin vazgeçilmezi fondöten, kapatici, ruj, oje gibi birçok ürünün içeriğinde bor kullaniliyor.  

Tarimda Gübre Olarak Kullanimi (Mikro besleyici): Tarimda borlu gübre kullanimi verimi arttiriyor. Hektar başina sadece 1.5 kilogram bor gübresi kullanarak domateste yüzde 18'lik verim artişi elde edilebiliyor. Bor gübresi ile şekerpancarinda yüzde 15, findikta yüzde 19 verim artişi sağlaniyor.

Seramik Sektörü: Borun seramik sektöründe kullanimi seramiğin pişme sicakliğini düşürüyor. Seramik sirlarindaki yapiyi güçlendiriyor.

Silah ve Uzay Firlatma Sistemlerinde Kullanimi: Bor kullanimi sayesinde, ağirliği azalan uzay aracinin çikiş maliyeti 10 misli azaliyor.

Ulaştirma Sektöründe Bor Kullanimi: Motor yağlarinda bor bileşiklerinin kullanilmasi sürtünmeyi sifira yaklaştiriyor ayrica motorun ömrünü uzatiyor. Benzin kullaniminda 3-5 kat tasarruf sağliyor. Borun antifiriz, hidrolik yağlarinda kullanimi da olumlu sonuçlar veriyor. Ayrica araba boyalarinin içine katilan bor, parlakliği ve kolay çizilmemeyi sağliyor. Lastiklerin içindeki çelik teller de borla güçlendiriliyor.  

Yakit Uygulamalarinda Bor: Bor'un uçaklarda ve roketlerde yakit olarak kullanilmasi yönünde çalişmalar devam ediyor. Bor birim hacimde petrole oranla 3-4 kat daha fazla enerji yaratiyor. Böylece bor, çok az ömrü kalan petrol yerine alternatif olarak öne çikiyor.

Hizli trende Maglev manyetik alan yaratilarak, vagon, lokomotif, raylarda bor ve türevlerinin kullanimi, nerede ise 'zamandan - mekandan bağimsiz' süratte trenleri hayata sokuyor.

ATO BAşKANI AYGÜN

Bor kaynaklarini etkin kullanamadiğimizi belirten Aygün, bor işleme tesislerinin yetersizliğinden yakindi. işlenmiş bor ihracatinin Türkiye ekonomisine önemli katki sağlayacağini ifade eden Aygün ‘Her derdin devasi bor madeni, Türkiye ekonomisi için de deva. Borcumuz artarken, bor'umuzun yatmasini içime sindiremiyorum' dedi.

Bor'un geleceğin madeni olduğunu dile getiren Aygün "Türkiye bor rezervinde birinci sirada. Bor'umuzun kiymetini bilelim.  ‘Petrol şeyhleri'nin yerini ‘Bor Beyleri'nin almasi  yakindir' diye konuştu.