BOR ELEMENTİNİN ÖZELLİKLERİ
Periyodik sistemin üçüncü grubunun başında bulunan ve
atom numarası 5 olan bor elementi, kütle numaraları 10
ve 11 olan iki kararlı izotopundan oluşur.
Bor, yeryüzünde toprak, kayalar
ve suda yaygın olarak bulunan bir elementtir. Toprağın
bor içeriği genelde ortalama 10-20 ppm olmakla birlikte
ABD'nin batı bölgeleri ve Akdeniz'den Kazakistan'a kadar
uzanan yörede yüksek konsantrasyonlarda bulunur. Deniz
suyunda 0.5-9.6 ppm, tatlı sularda ise 0.01 - 1.5 ppm
aralığındadır. Yüksek konsantrasyonda ve ekonomik boyutlardaki
bor yatakları, borun oksijen ile bağlanmış bileşikleri
olarak daha çok Türkiye ve ABD'nin kurak, volkanik
ve hidrotemal aktivitesinin yüksek oduğu olan bölgelerde
bulunmaktadır (Woods, 1994).
Tarihte ilk olarak 4000 yıl önce Babiller Uzak Doğu'dan
boraks ithal etmiş ve bunu altın işletmeciliğinde de kullanmışlardır.
Mısırlıların da boru, mumyalamada, tıpta ve metalurji
uygulamalarında kullandıkları bilinmektedir. İlk boraks kaynağı
Tibet Göllerinden elde edilmiştir. Boraks; koyunlara bağlanan
torbalarda Himalayalar'dan Hindistan'a getirilmiştir. Eski Yunanlılar
ve Romalılar boratları temizlik maddesi olarak kullanmıştır.
İlaç olarak ilk kez Arap doktorlar tarafından M.S. 875 yılında
kullanılmıştır. Borik Asit 1700'lü yılların başında borakstan
yapılmış,
1800'lü yılların başında ise elementer bor elde edilmiştir (Moseman,
1994).
Elementer bor 1808 yılında Fransız Kimyacı Gay-Lussac ile Baron
Louis Thenard ve bağımsız olarak İngiliz kimyacı Sir Humpry Davy
tarafından bulunmuştur.
Bor, biri amorf ve altısı kristalin polimorf olmak üzere, çeşitli
allotropik formlarda bulunur. Alfa
ve beta rombohedral formlar en çok çalışılmış olan kristalin
polimorflarıdır. Alfa rombohedral strüktür 1200 °C'nin üzerinde
bozulur ve 1500 °C'de beta rombohedral form oluşur. Amorf form
yaklaşık 1000 °C'nin üzerinde beta rombohedrale dönüşür ve her
türlü saf bor ergime noktasının üzerinde ısıtılıp tekrar kristalleştirildiğinde
beta rombohedral forma dönüşür.Bor
elementinin kimyasal özellikleri morfolojisine ve tane
büyüklüğüne bağlıdır. Mikron ebadındaki amorf bor kolaylıkla
ve bazen şiddetli olarak reaksiyona girerken kristalin bor kolay
reaksiyona girmez. Bor yüksek sıcaklıkta su ile reaksiyona girerek
borik asit ve diğer ürünleri oluşturur. Mineral asitleri
ile reaksiyonu, konsantrasyona ve sıcaklığa bağlı olarak
yavaş veya patlama şeklinde olabilir ve ana ürün olarak borik
asit oluşur.
