Alternaturk Ana Sayfa
Norm Enerji Sistemleri
  GÜNEŞ ENERJİSİ   RÜZGAR ENERJİSİ   JEOTERMAL   DALGA ENERJİSİ   HİDROELEKTRİK  BİYOETANOL   ELEKTRİK  BOR  ÇOCUK
       
DÜNYA BOR REZERVLERİ
KİMYASAL ÖZELLİKLERİ
KULLANIM ALANLARI
BOR ANA SAYFA
 
BOR MİNERALİNİN
KULLANIM ALANLARI


Cam sanayii, Seramik sanayii, Temizleme ve beyazlatma sanayii, Yanmayı önleyici (geciktirici) maddeler,İlaç ve Kimya Sanayii, Tarım, Metalurji, Enerji depolama, Arabalardaki hava yastıklarında, Atık temizleme işlemleri, Pigment ve kurutucu olarak,Nükleer uygulamalar.
Borun   cam  sanayi   ve   diğer   endüstrilerdeki   kullanımına   ilişkin   bazı   bilgiler   aşağıda özetlenmiştir:

Cam Sanayii
Bor; pencere camı, şişe camı v.b. sanayilerde ender hallerde kullanılmaktadır. Özel camlarda ise
borik   asit   vazgeçilemeyen   bir   unsur   olup,   rafine   sulu/susuz   boraks,   borik   asit   veya kolemanit/boraks gibi doğal haliyle kullanılmaktadır. Çok özel durumlarda potasyum pentaborat
ve  bor  oksitler  kullanılmaktadır.  Bor,  ergimiş  haldeki  cam  ara  mamulüne  katıldığında  onun viskozitesini,  yüzey sertliğini  ve  dayanıklılığını  artırdığından  ısıya  karşı  izolasyonunun  gerekli görüldüğü cam mamüllerine katılmaktadır.

Dünyada borun %42’si, ABD’de ise  %71’i cam  endüstrisinde tüketilmektedir.

Cam Elyafı : Kullanılan bor oksidin A.B.D.'de %40'ı, B.Avrupa'da % 14'ü yalıtımlı cam elyafına harcanmaktadır. Ergimiş cama % 7 borik oksit verecek şekilde boraks pentahidrat veya üleksit- probertit  katılmaktadır.  Maliyetine  bağlı  olarak  sulu  veya  susuz  tipleri  kullanılmakta,  bazı hallerde   de   borik   asitten   yararlanılmaktadır.   Arzulanan   yalıtım   derecesine   göre   çeşitli spesifikasyonlar tanımlanır: R-1, R-7 v.b. gibi. Roll, loft veya sünger halinde imal edilmektedir. Binalarda yalıtım amacıyla kullanılmaya başlanmıştır.

Başlıca imalatçılar aşağıda sıralanmıştır:
-Owens-Corning Fiberglass   :(A.B.D.)
-Johns-Manville           :(A.B.D.)
-Certain Teed  :(A.B.D.)
-PPG Industries           :(A.B.D.)

Hafifliği, fiyatının düşüklüğü, gerilmeye olan direnci ve kimyasal etkilere dayanıklılığı nedeniyle plastiklerde,  sınai  elyaf  v.b.  de,  lastik  ve  kağıtta  yer  edinmiş  olan  cam  elyaf,  kullanıldığı malzemelere  sertlik  ve  dayanıklılık  kazandırmaktadır.  Böylece  sertleşmiş  plastikler  otomotiv, uçak sanayilerinde, çelik ve diğer metalleri ikame  etmeye        başlamıştır. Ayrıca   spor malzemelerinde de (kayaklar, tenis raketleri v.b.) kullanılmaktadır. Yapılmakta olan araştırmalar yeni  kullanım  alanlarının  da  olacağını  göstermektedir.  Trafik  işaretleri,  karayolu  onarımı  birer örnek  olarak  verilebilir.  Bu  gibi  mamullerde  E  camı  kullanıldığından,  rafine  kolemanit  tercih edilmektedir. E tipi cam elyafı, en çok kullanılan tür olup % 90 uygulamada tercih edilmektedir.

İngiltere'de  oto  başına  75  kg.  cam  yünü  tüketilmektedir.  Fransa'da  Renault  firması,  üzerine
poliyester  paneller  monte  edilen  metal  şasi  imalatına  girişmiştir.  B2O3'e  olan  toplam  talebin A.B.D.'de  %  13'ü,  B.Avrupa'da  %  7'si  bu  tür  elyaftan  karşılanmaktadır.  Otomobillerde  borun kullanılması,  arabaların  ağırlığını  azaltmakta  ve  dolayısıyla  yakıt  tüketimini  azaltmaktadır. Ayrıca, araçlarda paslanmayı geciktirmektedir.

Başlıca  imalatçılar aşağıda belirtilmiştir:
-Owens-Corning          (A.B.D. ve Hollanda)
-PPG Ind.        (A.B.D.)
-Johns-Manville           (A.B.D.)
-Nicofibres      (A.B.D.)
-Twiga-Fiberglass Ltd.            (Hindistan)

Optik Cam Elyafı: Işık fotonlarının etkin biçimde transferini sağlamaktadır. İngiliz Felecon'un ürettiği yeni bir elyaf saniyede 140 milyon baytı 27 km. uzağa taşıyabilmektedir. Bu lifler % 6 borik asit ihtiva etmektedir. Phillips'in Hollanda'daki fabrikasında bu lifler üretilmektedir.

Borosilikat  Camlar:  Camın  ısıya  dayanmasını,  cam  imalatı  sırasında  çabuk  ergimesini  ve devitrifikasyonun  önlenmesini  sağlayan  bor;  yansıtma,  kırma,  parlama  gibi  özelliklerini  de arttırmaktadır.  Bor,  camı  asite  ve  çizilmeye  karşı  korur.  Cam  tipine  bağlı  olarak;  cam  eriğinin
% 0.5 ile % 0.23'ü bor oksitten oluşmaktadır. Örneğin Pyrex'de % 13.5 B2O3 vardır. Genellikle cama  boraks,  kolemanit,  borik  asit  halinde  karma  olarak  ilave  edilmektedir.  Otolar,  fırınlar, çamaşır makinaları, çanak/çömlek v.b. de bu tür camlar tercih edilmektedir. A.B.D.'de bu tür cam üreten  100'e  yakın  firma  vardır.  Biri  de  Corning  Glass  Works'dur.  General  Electric,  Andron Hocking önemliler arasında yer almaktadır.

Seramik Sanayii
Emayelerin     vizkozitesini      ve    doygunlaşma      ısısını     azaltan    borik    oksit    %   20'ye    kadar kullanılabilmektedir. Özellikle emayeye katılan hammaddelerin % 17-32'si borik oksit olup, sulu
boraks tercih edilir. Bazı hallerde borik oksit veya susuz boraks da kullanılır. Metalle kaplanan emaye onun paslanmasını önler ve görünüşüne güzellik katar. Çelik, aluminyum, bakır, altın ve gümüş  emaye  ile  kaplanabilir.  Emaye  asite  karşı  dayanıklılığı  arttırır.  Mutfak  aletlerinin  çoğu emaye kaplamalıdır. Banyolar, kimya sanayi teçhizatı, su tankları, silahlar v.b. de kaplanır. 1997 yılında  Batı  'nın  seramik  endüstrisinin  borat  tüketimi  69.000  ton  civarında  gerçekleşmiştir. Seramiği çizilmeye karşı dayanıklı kılan bor, % 3-24 miktarında kolemanit halinde sırlara katılır.

Temizleme ve Beyazlatma Sanayii
Sabun ve deterjanlara mikrop öldürücü (jermisit) ve su yumuşatıcı etkisi nedeniyle % 10 boraks dekahidrat  ve  beyazlatıcı  etkisini  artırmak  için  toz  deterjanlara  %  10-20  oranında  sodyum
perborat katılmaktadır.

Çamaşır  yıkamada  kullanılan  deterjanlara  katılan  sodyum  perborat  (NaBO2H2O2.3H2O)  aktifbir  oksijen  kaynağı  olduğundan  etkili  bir  ağartıcıdır.  Perboratların  çamaşır  yıkamada  klorlu temizleyicilerin yerini alması sıcak veya soğuk su kullanımına bağlıdır. Çünkü perboratlar ancak55°C'nin      üstünde       aktif       hale       geçerler.       Ancak,       ABD’de      kullanılan  aktivatör(tetracetylethylenediamine)  kullanımı  ile  bu  sorun  giderilmeye  çalışılmıştır.  1997  yılı  deterjan sanayiindeki bor tüketimi; Batı Avrupa’da 242.000 ton ve Kuzey Amerika’da ise 21.000 ton’dur. Batı   Avrupa’da   tüketilen   borun   %   35’i,   Doğu   Avrupa’da   ise   %5’i   deterjan   sanayiinde kullanılmaktadır. Dünya perborat talebinin %86’sı Batı Avrupa tarafından tüketilmektedir.

Yanmayı Önleyici (Geciktirici) Maddeler
Borik asit ve boratlar selülozik maddelere, ateşe karşı dayanıklılık sağlarlar. Tutuşma sıcaklığına
gelmeden  selülozdaki  su  moleküllerini  uzaklaştırırlar  ve  oluşan  kömürün  yüzeyini  kaplayarak daha ileri bir yanmayı engellerler.

Ateşe dayanıklı madde olarak selülozik yalıtım maddelerinin kullanımı borik asit artmasına yol açmıştır. A.B.D.'de  kullanılmakla birlikte, son yıllarda çok fazla yaygınlaşmamıştır.

Bor bileşikleri plastiklerde yanmayı önleyici olarak giderek artan oranlarda kullanılmaktadır. Bu amaç  için  kullanılan  bor  bileşiklerinin  başında  çinko  borat,  baryum  metaborat,  borfosfatlar  ve amonyum fluoborat gelir.

Tarım
Bor mineralleri bitki örtüsünün gelişmesini artırmak veya önlemek maksadıyla kullanılmaktadır.
Bor,  değişken  ölçülerde,  birçok  bitkinin  temel  besin  maddesidir.  Bor  eksikliği  görülen  bitkiler arasında yumru köklü bitkiler (özellikle şeker pancarı) kaba yoncalar, alfaalfalar, meyva ağaçları, üzüm,  zeytin,  kahve,  tütün  ve  pamuk  sayılmaktadır.  Bu  gibi  hallerde  susuz  boraks  ve  boraks pentahidrat  içeren  karışık  bir  gübre  kullanılmaktadır.  Bu  da,  suda  çok  eriyebilen  sodyum pentaborat   (NaB5O8.5H2O)   veya   disodyum   oktaboratın   (Na2B8O13)   mahsulün   üzerine püskürtülmesi suretiyle uygulanmaktadır.

Bor,  sodyum  klorat  ve  bromosol  gibi  bileşiklerle  birlikte  otların  temizlenmesi  veya  toprağın sterilleştirilmesi gereken durumlarda da kullanılmaktadır.

Metalurji
Boratlar yüksek sıcaklıklarda düzgün, yapışkan, koruyucu ve temiz, çapaksız bir sıvı oluşturma
özelliği  nedeniyle  demir  dışı  metal  sanayiinde  koruyucu  bir  cüruf  oluşturucu  ve  ergitmeyi hızlandırıcı madde olarak kullanılmaktadır.

Bor bileşikleri, elektrolit kaplama sanayiinde, elektrolit elde edilmesinde sarf edilmektedir. Borik asit nikel kaplamada, fluoboratlar ve fluoborik asitler ise; kalay kurşun, bakır, nikel gibi demir dışı metaller için elektrolit olarak kullanılmaktadır.Alaşımlarda,  özellikle  çeliğin  sertliğini  artırıcı  olarak  kullanılmaktadır.  Bu  konuda  ferrobor oldukça  önem  kazanmıştır.  Çelik  üretiminde  50  ppm  bor  ilavesi  çeliğin  sertleştirilebilme niteliğini geliştirmektedir.

Nükleer Uygulamalar
Atom  reaktörlerinde  borlu  çelikler,  bor  karbürler  ve  titanbor  alaşımları  kullanılır.  Paslanmaz
borlu çelik, nötron absorbanı olarak tercih edilmektedir. Yaklaşık her bir bor atomu bir nötron absorbe etmektedir.

Atom   reaktörlerinin   kontrol   sistemleri   ile   soğutma   havuzlarında   ve   reaktörün   alarm   ile kapatılmasında (B10) bor kullanılır.

Ayrıca, nükleer atıkların depolanması için kolemanit kullanılmaktadır.

Enerji Depolama
Termal storage pillerindeki, Sodyum Sülfat ve su ile yaklaşık %3 ağırlıktaki  boraks dekahidratın
kimyasal      karışımı       gündüzün       güneş      enerjisini       depolayıp       gece     ısınma       amacıyla kullanılabilmektedir.  Ayrıca,  binalarda  tavan  malzemesine  konulduğu  taktirde  güneş  ışınlarını emerek, evlerin ısınmasını sağlayabilmektedir.

Ayrıca, bor, demir ve nadir toprak elementleri kombinasyonu (METGLAS) % 70 enerji tasarrufu sağlamaktadır.  Bu  güçlü  manyetik  ürün;  bilgisayar  disk  sürücüleri,  otomobillerde  direk  akım- motorları ve ev eşyaları ile portatif güç aletlerinde kullanılmaktadır.

Otomobil Havayastıkları, antifriz
Bor  hava  yastıklarının  hemen  şişmesini  sağlamak  amacıyla  kullanılmaktadır.  Çarpma  anında,
elementel bor ile potasyum nitrat toz karışımı elektronik sensör ile harekete  geçirilir. Sistemin harekete  geçirilmesi  ve  hava  yastıklarının  harekete  geçirilmesi  için  geçen  toplam  zaman  40 milisaniyedir. Ayrıca otomobillerde antifriz olarak ve hidrolik sistemlerde de kullanılmaktadır.

 






Atık Temizleme

Sodyum   borohidrat,   atık   sulardaki   civa,   kurşun,   gümüş   gibi   ağır   metallerin   sulardan
temizlenmesi amacıyla kullanılmaktadır.

Yakıt
Sodyum tetraborat, özel uygulamalarda yakıt katkı maddesi olarak kullanılmaktadır. Daha önce
Amerikan Donanması tarafından  uçuş yakıtı olarak kullanılmıştır.
Karboranlar için  Amerikan  Deniz  Araştırma  Ofisi  ve  Amerikan  Ordusu tarafından  katı  roket yakıtı  olarak kullanılması için  araştırmalar  yapılmıştır.  Şu  anda  Amerikan  askeri ihtiyacı  ise Callery Chemical Co. tarafından işletilmekte olan tesisten karşılanmaktadır. Dibor, B2H6 ve B5H9 gibi bor hidratlar; uçaklarda yüksek performanslı potansiyel yakıt olarak
araştırılmışlardır. Boraneler Hidrojenle karşılaştırıldığında daha     yüksek     performansla yanmaktadır.  Fakat  onlar,  pahalı,  toksik  ve  yakıldığında  açığa  çıkan  bor  oksit  çevresel  açıdan uygun  değildir.   Amerikan  Hükümeti,  1950  sonlarında  borlu  yakıtlar  için  300  milyon  US  $ ayırmıştır,  ancak program 1960 başlarında iptal edilmiştir.

Sağlık
BNCT (Boron Neutron Capture Therapy) kanser tedavisinde kullanılmaktadır.   Özellikle; beyin kanserlerinin  tedavisinde  hasta  hücrelerin  seçilerek  imha  edilmesinde  kullanılmakta  ve  sağlıklı
hücrelere  zararının  minimum  düzeyde  olması  nedeniyle  tercih  nedeni  olabilmektedir.  Ayrıca, insan vücudunda normalde bulunan bor, bazı ülkelerde tabletler şeklinde üretilmeye başlanmıştır.

Diğer Kullanım Alanları
Ahşap malzeme korunması için sodyum oktaborat kullanılır. % 30'luk sodyum oktaborat çözeltisi
ile muamele görmüş tahta malzeme yavaş yavaş kurutulursa bozunmadan ve küllenmeden uzun süre kullanılabilir.

Silisyum üretiminde bor triklorür, polimer sanayiinde, esterleme ve alkilleme işlemlerinde ve etil benzen üretiminde bor trifluorür katalizör olarak kullanılmaktadır.

Bor  karbür  ve  bor  nitrür;  döküm  çeperlerinde  yüksek  sıcaklığa  dayanıklı  (refrakter)  malzeme püskürtme  memelerinde  de  aşınmaya  dayanıklı  (abrasif)  malzeme  olarak  kullanılan  önemli bileşiklerdir.

Araçların  soğutma  sistemlerinde  korozyonu  önlemek  üzere  boraks,  antifiriz  karışımına  katkı
maddesi olarak da kullanılır.

Tekstil sanayiinde,  nişastalı  yapıştırıcıların  viskozitlerinin ayarlanmasında,  kazeinli yapıştırıcıların                çözücülerinde,   proteinlerin   ayrıştırılmasında   yardımcı   madde   boru   ve   tel çekmede akıcılığı  sağlayıcı      madde,  dericilikte kireç çöktürücü madde olarak  boraks kullanılmaktadır.

Borun  önümüzdeki   yıllarda  önemli  miktarda   kullanılabileceği  bir  üretim  dalı  da  çimento sanayiidir.




 HABERLER
 DOSYALAR
 ENERJİ TASARRUFU
 ENERJİ FİRMALARI
 ENERJİ VERİMLİLİĞİ
 ÇEVRE
 VİDEO BLOG
 YENİLENEBİLİR ENERJİ
 ENERJİ İLANLARI

E-posta Aboneliği :


Haberlerimiz
e- postanıza gelsin

 
 
 
Toplam Ziyaretçi